Το ξημέρωμα της Μεγάλης Παρασκευής κάθε χρόνο, στο χωριό Κρυοπηγή στην Πρέβεζα, είναι για τους κατοίκους μελαγχολικό, γιατί ζωντανεύουν οι μνήμες της εκτέλεσης των 23 συγχωριανών τους, από τους Ναζί το 1944. Πριν από 72 χρόνια, μία ακόμη χιτλερική θηριωδία, σημαδεύει το μικρό χωριό του Ζαλόγγου, γιατί αντιστάθηκε στον κατακτητή. Ήταν η μαρτυρική Μεγάλη Παρασκευή, της 14ης Απρίλη του 1944, μία μέρα σκοτεινιασμένη και βροχερή.
Από το πρωί στο χωριό, οι καμπάνες κτυπούν πένθιμα, για τον Ιησού και τους εκτελεσθέντες. Τα παιδάκια και οι γυναίκες στολίζουν με λουλούδια τον Επιτάφιο και το Μνημείο εκτελεσθέντων.
Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταύρος Τζίμας, αφηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα γεγονότα που μαυροφόρεσαν τον τόπο το Πάσχα του 1944: «Όταν οι Ναζί κατακτητές, πληροφορήθηκαν πως στην Κρυοπηγή υπάρχουν ένοπλοι Ελασίτες και ότι αποτελούν τμήμα συντάγματος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, άρχισαν ξαφνικές εφόδους και ελέγχους . Ένα πρωί, ήταν Μάρτης, οι Γερμανοί εισέβαλαν στο χωριό.
Αρχικά οι κάτοικοι, πίστεψαν ότι πρόκειται για κίνηση εκφοβισμού, η ότι μπήκαν για να λεηλατήσουν, να κάνουν πλιάτσικο στις αποθήκες με τις προμήθειες, να αρπάξουν τρόφιμα και ζώα. Γρήγορα όμως, ο γερμανικός στρατός εγκαταστάθηκε στην Κρυοπηγή και άρχισε τις έρευνες για αντάρτες και πυρομαχικά».
Μεταφέρει μαρτυρίες ηλικιωμένων, σύμφωνα με τις οποίες, οι Ναζί εξαγριώθηκαν, όταν στο Δημοτικό Σχολείο, είδαν πάνω σε ένα τραπέζι να γράφει ΕΑΜ. Την επόμενη ώρα, παρέδωσαν στις φλόγες δύο σπίτια, ενώ συνέλαβαν 28 άνδρες, από 18 έως 50 ετών. Τους συλληφθέντες μετέφεραν αρχικά στην παλιά Συναγωγή της Πρέβεζας και στη συνέχεια στο Αγρίνιο, καθώς εκεί, ήταν το αρχηγείο των κατοχικών δυνάμεων στην Δυτική Ελλάδα. Μετά από ένα περίπου μήνα κράτησης, λίγο πριν το ξημέρωμα της Μεγάλης Παρασκευής τους εκτέλεσαν, μαζί με άλλους 120 πατριώτες, στη θέση Αγία Τριάδα, ενώ κρέμασαν άλλους τρεις στην πλατεία του Αγρινίου. Οι πέντε από τους 28 συλληφθέντες στην Κρυοπηγή γλίτωσαν, γιατί είχαν μεταφερθεί βαριά ασθενείς σε νοσοκομείο.
Το σαμποτάζ εναντίον των Γερμανών, στη σιδηροδρομική γραμμή Κρυονέρι – Αγρίνιο, που είχε γίνει πριν λίγες μέρες έδωσε την αφορμή για την θηριωδία.
Όπως μας αναφέρει, η ρητή εντολή που δόθηκε ήταν, για κάθε νεκρό Γερμανό, να εκτελούνται 10 Έλληνες. Το κακό μαντάτο στην Κρυοπηγή, έφτασε αμέσως.
« Η Μεγάλη Παρασκευή του 1944 ήταν η «μαύρη Παρασκευή» για την Κρυοπηγή. Μοιρολόγια και θρήνοι σε κάθε γειτονιά. Οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα για τους αδικοχαμένους και όχι μόνο για τον Χριστό».
Το 1981 μεταφέρθηκαν από το Αγρίνιο στην Κρυοπηγή, τα οστά των περισσοτέρων από τους εκτελεσθέντες στην Αγία Τριάδα.
Οι μνήμες στο χωριό παραμένουν ζωντανές, ενώ πάγιο αίτημα των κατοίκων του είναι, να ανακηρυχτεί «μαρτυρικό», γιατί δεν είναι μόνο οι αδικοχαμένες ζωές, είναι τα δράματα που ακολούθησαν και βίωσαν οι οικογένειες.
